Bài 39: Biến động số lượng cá thể của quần thể sinh vật - Sinh học 12

1. Biến động số lượng cá thể:

          - Biến động số lượng cá thể của quần thể là sự tăng hoặc giảm số lượng cá thể

          - Biến động theo chu kì:

                 + Là biến động xảy ra do những thay đổi có chu kì của điều kiện môi trường 

                 + VD: Chim cu gáy là loài chim ăn hạt thường xuất hiện nhiều vào mùa thu hoạch lúa, ngô,... hằng năm

          - Biến động không theo chu kì: Là biến động mà số lượng cá thể của quần thể tăng hoặc giảm một cách đột ngột do điều kiện bất thường của thời tiết như lũ lụt, bão, cháy rừng,...hay do hoạt động khai tác tài nguyên quá mức của con người gây nên

2. Nguyên nhân gây biến động và sự điều chỉnh số lượng cá thể của quần thể

        - Nguyên nhân gây biến động số lượng cá thể của quần thể: Có thể chia thành 2 nhóm

                 + Do thay đổi của các nhân tố sinh thái vô sinh (nhân tố không phụ thuộc mật độ quần thể): Nhân tố khí hậu có ảnh hưởng thường xuyên, rõ rệt nhất. Nhiệt độ không khí xuống quá thấp là nguyên nhân gây chết nhiều động vật.

                 + Do thay đổi của các nhân tố sinh thái hữu sinh (nhân tố phụ thuộc mật độ quần thể): Sự cạnh tranh của các cá thể trong cùng một đàn, số lượng kẻ thù ăn thịt, sức sinh sản và độ tử vong, sự phát tán của các cá thể trong quần thể, …có ảnh hưởng rất lớn đến biến động số lượng cá thể trong quần thể.

         - Sự điều chỉnh số lượng cá thể của quần thể: 

                 + Trong điều kiện môi trường thuận lợi có nguồn thức ăn dồi dào, ít kẻ thù,... sức sinh sản của quần thể tăng cao dẫn đến số lượng cá thể của quần thể tăng lên nhanh chóng.

                 + Số lượng cá thể trong quần thể tăng cao, sau một thời gian nguồn thức ăn trở nên thiếu hụt, nơi ở chật chội, ô nhiễm môi trường tăng, …dẫn tới cạnh tranh gay gắt giữa các cá thể làm cho mức tử vong tăng, sức sinh sản giảm, đồng thời xuất cư cũng tăng cao. Số lượng cá thể của quần thể lại được điều chỉnh giảm xuống, trở về mức ổn định.

         - Trạng thái cân bằng của quần thể: Là quần thể có số lượng cá thể ổn định và phù hợp với khả năng cung cấp nguồn sống của môi trường