Bài 19: Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào - Sinh học 12

1. Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến:

        - Để chủ động tạo các nguồn biến dị di truyền, các nhà di truyền học có thể dùng các tác nhân đột biến khác nhau tạo ra nguồn biến dị rồi từ đó chọn ra các cá thể có gen mong muốn

        - Phương pháp này đặc biệt hiệu quả với các vi sinh vật vì tốc độ sinh sản của chúng rất nhanh nên ta có thể dễ dàng phân lập các dòng đột biến

        - Quy trình:  (1): Xử lí mẫu vật bằng tác nhân đột biến

                            (2): Chọn lọc các cá thể đột biến có kiểu hình mong muốn

                            (3): Tạo dòng thuần chủng

        - Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam:

                + Bằng xử lí các tác nhân đột biến khác nhau như tia phóng xạ hoặc hoá chất, các nhà di truyền học Việt Nam đã tạo ra được nhiều chủng vi sinh vật, giống cây trồng như lúa, đậu tương,...có nhiều đặc điểm quý

                + Dùng cônsixin các nhà khoa học đã tạo ra giống cây dâu tằm tứ bội, sau đó lai với lưỡng bội để tạo giống tam bội có năng xuất lá cao

2. Tạo giống bằng công nghệ tế bào:

       * Công nghệ tế bào thực vật:

                - Nhờ công nghê tế bào, các nhà khoa học có thể nuôi cấy các mẩu mô của thực vật, thậm chí từng tế bào trong ống nghiệm rồi sau đó cho chúng tái sinh thành các cây

               - Lai tế bào sinh dưỡng (dung hợp tế bào trần): có thể tạo ra giống mới mang đặc điểm của hai loài mà bằng cách tạo giống thông thường không tạo ra được

                       + Loại bỏ thành tế bào trước khi đem lai

                       + Cho các tế bào đã mất thành (tế bào trần) của hai loài vào trong môi trường đặc biệt cho chúng dung hợp với nhau 

                       + Đưa tế bào lai vào nuối cấy trong môi trường nuôi cấy đặc biệt cho chúng phân chia và tái sinh thành cây lai khác loài

             - Nuối cấy hạt phấn hoặc noãn chưa thụ tinh trong ống nghiệm: Từ một tế bào đơn bội, được nuôi trong ống nghiệm với các hoá chất đặc biệt người ta có thể tạo nên các mô đơn bội, sau đó xử lí hoá chất (cônsixin) gây lưỡng bội hoá tạo nên một cây lưỡng bội hoàn chỉnh

      * Công nghệ tế bào động vật:

             - Nhân bản vô tính động vật: Nhà khoa học Winmut lần đầu tiên nhân bản thành công con cừu có tên Đôly

                        + Lấy trứng của con cừu ra khỏi cơ thể, loại bỏ nhân của trứng

                        + Lấy nhân tế bào tách ra từ tế bào vú của con cừu khác và đưa nhân tế bào này vào tế bào trứng đã bị loại nhân

                        + Nuối trứng được cấy trong ống nghiệm cho phát triển thành phôi rồi cấy phôi vào tử cung của con cừu khác để cho phôi phát triển và sinh nở bình thường

                               => Cừu con sinh ra có kiểu hình giống hệt kiểu hình cừu cho nhân tế bào

 ⇒ Kết luận: Kĩ thuật đăc biệt có ý nghĩa trong việc nhân bản động vật biến đổi gen

           - Cấy truyền phôi: Bằng kĩ thuật chia cắt phôi động vật thành nhiều phôi rồi cấy các phôi này vào tử cung của các con vật khác nhau, người ta cũng có thể tạo ra được nhiều con vật có kiểu gen giống nhau