Bài 5. Điện thế nghỉ - Sinh học 11

I. Điện thế nghỉ

1. Khái niệm 
- Điện sinh học là khả năng tích điện của tế bào, cơ thể.
- Điện sinh học bao gồm điện thế nghỉ (điện tĩnh) và điện thế hoạt động.
- Điện thế nghỉ đo được khi tế bào ở trạng thái nghỉ ngơi (tế bào không bị kích thích).

2. Thí nghiệm xác định điện thế nghỉ
Cách tiến hành: Để tiến hành thí nghiệm xác định điện thế nghỉ của tế bào ta tiến hành 3 thí nghiệm sau:
- Thí nghiệm 1: Chọc 2 vi điện cực đặt trên bề mặt của sợi thần kinh.
- Thí nghiệm 2: Chọc 1 vi điện cực qua màng vào sâu trong tế bào, còn 1 vi điện cực đặt trên bề mặt sợi thần kinh thì giữa hai đầu điện cực.
- Thí nghiệm 3: Chọc 2 vi điện cực chọc xuyên qua màng.
=> Kết quả: Thí nghiệm 1,3 không có sự chênh lệch về điện thế. Thí nghiệm 2 xuất hiện một hiệu điện thế.
-> Bên trong tế bào và bên ngoài màng tế bào luôn tồn tại một hiệu điện thế.
Kết luận: Điện thế nghỉ là sự chênh lệch điện thế giữa hai bên màng tế bào khi tế bào nghỉ ngơi (không bị kích thích).
Phía trong màng tế bào tích điện âm so với phía ngoài màng tích điện dương -> điện thế nghỉ của tế bào luôn là một số nguyên âm.
Ví dụ: điện thế nghỉ của tế bào thần kinh mực ống là -70mg.
Nguyên nhân là do sự chênh lệch nồng độ Na+, K+ hai bên màng, tính thấm của màng đối với ion K+ (cổng Kali mở để ion kali đi từ trong ra ngoài), lực hút tĩnh điện giữa các ion trái dấu, hoạt động của bơm Na - K đã duy trì sự khác nhau đó.
- Vai trò của bơm Na - K
+ Chuyển K+ từ phía ngoài trả vào phía trong màng tế bào làm cho nồng độ K+ ở bên trong tế bào luôn cao hơn bên ngoài tế bào -> duy trì điện thế nghỉ.
+ Bơm Na -K còn có vai trò trong cơ chế hình thành điện thế hoạt động. Bơm này chuyển Na+ từ phía trong trả ra phía ngoài màng tế bào.