Bài 4. Vai trò của các nguyên tố khoáng - Sinh học 11

I. Nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu trong cây 

1. Định nghĩa 
- Nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu trong cây:
+ Những nguyên tố mà thiếu nó cây không hoàn thành được chu trình sống 
+ Không thể thay thế được bởi bất kì nguyen tố nào khác
+ Phải trực tiếp tham gia vào quá trình chuyển hóa vật chất trong cơ thể 
2. Phân loại
- Các nguyên tố khoáng: Gồm 17 nguyên tố: C,H,O,N,S,P,K,Ca,Mg,Cl,Cu,Fe,Mn,Mo,Ni,Zn.
+ Nguyên tố đại lượng: C,H,O,N,S,P,K,Ca,Mg
+ Nguyên tố vi lượng gồm: Cl,Cu,Fe,Mn,Mo,Ni,Zn.
3. Dấu hiệu nhận biết cây thiếu dinh dưỡng 
- Hiện tượng thiếu các nguyên tố dinh dưỡng thường được biểu hiện bằng những dấu hiệu màu sắc đặc trưng trên lá hoặc lá bị biến dạng.
+ Thiếu đạm ( thiếu Nito): lá vàng nhạt, cây cằn cỗi
+ Thiếu lân ( thiếu Photpho): lá vàng đỏ, trổ hoa chậm, quả chín muộn 
+ Thiếu Kali: ảnh hưởng đến sức chống chịu của cây 
+ Thiếu Ca: ảnh hưởng đến độ vững chắc của cây, rễ bị thối, ngọn cây khô héo.

II. Vai trò của những nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu trong cây 

- Tham gia vào thành phần các chất cấu tạo nên chất nguyên sinh, cấu trức nên tế bào  và các cơ quan.
- Nguyên tố khoáng tham gia vào điều chỉnh các hoạt động trao đổi chất, các hoạt động sinh lý trong cây.
+ Thay đổi đặc tính lí, hóa của chất keo nguyên sinh 
+ Hoạt hóa enzim, làm tăng hoạt động trao đổi chất 
+ Điều chỉnh quá trình sinh trưởng của cây 
- Tăng tính chống chịu cho cây trồng đối với các điều kiện bất lợi của môi trường 

III. Nguồn cung cấp các nguyên tố dinh dưỡng khoáng cho cây 

1. Đất là nguồn chủ yếu cung cấp các nguyên tố dinh dưỡng khoáng cho cây 
- Muối khoáng trong đất tồn tại ở dạng không tan hoặc dạng hòa tan 
+ Cây hấp thụ được trực tiếp dạng muối hào tan 
+ Với dạng muối không hòa tan: cây không hấp thụ trực tiếp, phải chuyển hóa thành các dạng hòa tan nhờ vào cấu trúc đất ( hàm lượng nước, độ thoáng, độ PH, nhiệt độ, vi sinh vật ) 
2. Phân bón cho cây trồng
- Phân bón là nguồn quan trọng cung cấp các chất dinh dưỡng cho cây trồng 
- Cần sử dụng liều lượng phân bón phù hợp với các dạng cây trồng khác nhau.
- Dư thừa phân bón khoáng chất sẽ làm xấu lí tính (cấu trúc) của đất, giết chết các vi sinh vật có lợi và khi bị rửa trôi xuống các ao, hồ, sông, suối gây ô nhiễm nguồn nước.