Bài 13: Tự nhiên, dân cư và xã hội Liên bang Nga - Địa lí lớp 11

I. Vị trí địa lí và lãnh thổ

- Diện tích lớn nhất thế giới ( 17,1 triệu km²).

- Lãnh thổ trải dài trên hai châu lục Á và Âu.

- Vị trí: Tiếp giáp với 14 nước, nhiều biển và đại dương.

- Đánh giá:

   + Thuận lợi:

      * Tạo cho cảnh quan thiên nhiên đa dạng.

      * Giao lưu và phát triển các ngành kinh tế, nhất là kinh tế biển.

   + Khó khăn: Bảo vệ an ninh – quốc phòng; quản lí và khai thác lãnh thổ.

II. Điều kiện tự nhiên

* Địa hình

- Đặc điểm

+ Phía Tây: Đồng bằng Đông Âu; Đồng bằng Tây Xibia và các vùng trũng.

+ Phía Đông: Núi cao và sơn nguyên.

- Đánh giá ảnh hưởng

+ Thuận lợi: Trồng cây lương thực, thực phẩm, chăn nuôi và phát triển kinh tế xã hội ở phía Tây.

+ Khó khăn: Núi và cao nguyên chiếm diện tích lớn ở phía Đông.

* Khí hậu

- Đặc điểm: Phân hóa đa dạng.

+ Chủ yếu là ôn đới (80%).

+ Ngoài ra còn có khí hậu cận cực và cận nhiệt.

- Đánh giá ảnh hưởng

+ Thuận lợi: Phát triển nền nông nghiệp ôn đới.

+ Khó khăn: Khí hậu băng giá chiếm diện tích lớn.

* Sông hồ

- Đặc điểm

+ Nhiều sông lớn: Vôn-ga, Ô-bi, Ê-nit-xây,…

+ Hồ Bai-can là hồ nước ngọt sâu nhất thế giới.

- Đánh giá ảnh hưởng

+ Phát triển giao thông vận tải, thủy diện và du lịch.

+ Đóng băng về mùa đông, lũ lụt đầu mùa hạ.

* Tài nguyên rừng

- Đặc điểm: Diện tích rừng đứng đầu thế giới, chủ yếu là rừng Tai-ga.

- Đánh giá ảnh hưởng

+ Thuận lợi: Phát triển ngành lâm nghiệp, tạo ra nhiều cảnh quanh du lịch.

+ Khó khăn: Quản lí, bảo vệ rừng.

* Khoáng sản

- Đặc điểm: Giàu có và đa dạng bậc nhất thế giới: dầu mỏ, khí tự nhiên, than đá, sắt, vàng, kim cương,…

- Đánh giá ảnh hưởng

+ Thuận lợi: Phát triển công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản, năng lượng, luyện kim,...

+ Khó khăn: phân bố chủ yếu ở vùng núi nên khó khai thác.

III. Dân cư và xã hội

1. Dân cư

- Dân số đông: 143,7 triệu người (2014), đứng thứ 9 trên thế giới.

- Dân số có xu hướng giảm liên tục qua các năm.

- Có hơn 100 dân tộc, 80% là người Nga, ngoài ra còn có người Tác-ta, Chu-vát, Bát-xkia.

- Mật độ dân số trung bình thấp (8,4 người/km²), dân cư phân bố không đều.

- Tỉ lệ dân thành thị cao (70%)

2. Xã hội

- Là cường quốc văn hóa và khoa học:

   + Nhiều công trình kiến trúc nổi tiếng.

   + Nhiều tác phẩm văn học, nghệ thuật có giá trị.

   + Nhiều nhà khoa học, tư tưởng tài ba.

- Trình độ học vấn cao, tỉ lệ biết chữ 99%.