Bài 26: Trào lưu cải cách duy tân ở Việt Nam cuối thế kỉ XIX - Lịch sử lớp 8

I. Tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX

   - Vào những năm 60 của thế kỉ XIX, trong khi thực dân Pháp ráo riết mở rộng cuộc chiến tranh xâm lược Nam Kì, chuẩn bị tấn công đánh chiếm cả nước ta thì triều đình Huế vẫn tiếp tục thực hiện các chính sách nội trị, ngoại giao lỗi thời, lạc hậu khiến cho kinh tế, xã hội Việt Nam rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng.
   - Bộ máy chính quyền từ trung ương đến địa phương trở nrrn mục ruỗng; nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp đình trệ; tài chính cạn kiệt, đời sống nhân dân vô cùng khó khăn.Mâu thuẫn giai cấp và mâu thuẫn dân tộc ngày càng gay gắt thêm
   - Phong trào khởi nghĩa nông dân lại tiếp tục bùng nổ dữ dội: năm 1862, Nguyễn Thịnh (cai tổng Vàng) nổi dậy ở Bắc Ninh. Đặc biệt cuộc khởi nghĩa của bình lính và dân phu ngay tại kinh đô Huế năm 1866 với sự tham gia của một số sĩ phu, quan lại quý tộc... càng đẩy đất nước vào tình trạng rối ren
   - Trong bối cảnh đó, các trào lưu cải cách duy tân ra đời

II. Những đề nghị cải cách ở Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX 

   - Trước tình trạng đất nước ngày một nguy khốn, đồng thời xuất phát từ lòng yêu nước,thương dân, muốn cho nước nhà giàu mạnh, có thể đương đầu với cuộc tấn công
ngày càng dồn dập của kẻ thù, một số quan lại, sĩ phu yêu nước thức thời đã mạnh dạn đưa ra những đề nghị, yêu cầu đổi mới cong việc nội trị, ngoại giao, kinh tế, văn hóa... của nhà nước phong kiến
   - Năm 1868, Trần Đình Túc và Nguyễn Huy Tế xin mở của biển Trà Lí. Đinh Văn Điền xin đẩy mạnh việc khai khẩn ruộng hoang và khia mỏ, phát triển buôn bán, chấn chỉnh quóc phòng
   - Từ năm 1863 đến 1871 Nguyễn Trường Tộ đã kiên trì gửi lên triều đình 30 bản điều trần, đề cập đến vấn đề như chấn chỉnh bộ máy quan lại, phát triển công, thương nghiệp và tài chính, chỉnh đốn võ bị,mở rộng ngoại giao, cải tổ giáo dục...

III. Kết cục của các đề nghị cải cách

   - Các đề nghị cải cách nói trên vẫn mang tính chất lẻ tẻ, rời rạc, chưa xuất phát từ nhuwngc cơ sở bên trong, chưa động chạm đến những vấn đề cơ bản của thời đại: giải quyết hai mâu thuẫn chủ yếu của xã hội Việt Nam là mâu thuẫn giữa nhân dân ta với thực dân Pháp xâm lược và giữa nông dân với địa chủ phong kiến.
   - Triều đình phong kiến Nguyễn bảo thủ, bất lực trong việc thích ứng với hoàn cảnh, nên đã không chấp nhân những thay đổi và từ chối mọi sự cải cách. Điều này làm cản trở sự phát triển của những tiền đề mới, khiến xã hội vẫn chỉ luẩn quẩn trong bế tắc của chế độ thuộc địa nủa phong kiến
   - Dù không thành hiện thực, song những tư tưởng cả cách cuối thế kỉ XIX đã gây được tiếng vang lớn, ít nhất cũng đã dám tân công vào những tư tưởng bảo thủ và phản ánh trình độ nhận thức mới của những người Việt Nam hiểu biết.