Bài 18: Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418 - 1427) - Lịch sử lớp 7 - sách cũ

I. Thời kì ở miền Tây Thanh Hóa (1418 - 1423)

1. Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa

   - Lê Lợi đã xây dựng lực lượng và chọn Lam Sơn làm căn cứ cho cuộc khởi nghĩa. Lam Sơn nằm bên tả ngạn sông Chu, nối liền giữa đồng bằng với miền núi và có địa thế hiểm trở. Đây cũng là nơi giao tiếp của các dân tộc Việt, Mường, Thái
   - Nhiều người yêu nước đã tìm về hội tụ ngày càng đông trong đó có Nguyễn Trãi
   - Đầu năm 1416, Lê Lợi cùng 18 người trong bộ chỉ huy cuộc khởi nghĩa đã tổ chức hội thề ở Lũng Nhai (Thanh Hóa)

2. Những năm đầu hoặt động của nghĩa quân Lam Sơn

   - Quân Minh nhiều lần tấn công, bao vây căn cức Lam Sơn. Nghĩa quân ba lần phải rút lên núi Chí Linh và phải liên tiếp chống lại sự vây quét của quân giặc
   - Giữa năm 1418, quân Minh huy động một lực lượng bao vây chạt căn cứ Chí Linh. Trước tình hình đó, Lê Lai đã cải trang làm Lê Lợi, chỉ huy một toán quân liều chết phá vòng vây quân giặc. Lê Lai cùng quân cảm tử hi sinh, quân Minh tưởng đã giết được Lê Lợi nên rút quân
   - Cuối năm 1421, quân Minh huy động hơn 10 vạn lính mở cuộc vây quét lớn vào căn cứ vào căn cứ của nghĩa quân. Lê Lợi lại phải rút quân lên núi Chí Linh. Nghĩa quân trải qua nhiều khó khăn, thiếu lương thực, đói, rét
   - Mùa hè năm 1423, Lê Lợi đề nghị tạm hòa, được quân Minh chấp thuận. Tháng 5 - 1423, nghĩa quân trở về căn cứ Lam Sơn
   - Cuối 1424, do thất bại trong âm mưu mua chuộc Lê Lợi, quân Minh trở mặt, tấn công nghĩa quân

II. Giải phóng Nghệ An, Tân Bình, Thuận Hóa và tiến quân ra Bắc (1424 - 1426)

1. Giải phòng Nghệ An (năm 1424)

   - Nguyễn Chích đề nghị chuyển quân vào Nghệ An, dựa vào đó qua ra đánh lấy Đông Đô. Kế hoạch được Lê Lợi chấp thuận
   - Ngày 12 - 10 - 1424, nghĩa quân bất ngờ tập kích đồn Đa Căng và thắng lợi, sau đó hạ thành Trà Lân, buộc địch phải đầu hàng sau hai tháng vây hãm
   - Bằng kế nghi binh, nghĩa quân đánh bại quân Trần Trí ở Khả Lưu, Bồ Ải. Được nhân dân ủng hộ, phần lớn Nghệ An được giải phóng, quân giặc phải rút vào thành cố thủ. Cả vùng Diễn Châu, Thanh Hóa được giải phóng chỉ trong vòng không đầy một tháng

2. Giải phóng Tân Bình, Thuận Hóa (năm 1425)

   - Tháng 8 - 1425, các tướng Trần Nguyên Hãn, Lê Ngân... được lệnh chỉ huy lực lượng mạnh từ Nghệ An tiến vào Tân Bình và Thuận Hóa và giải phóng vùng đó
  - Trong vòng 10 tháng, nghĩa quân Lam Sơn đã giải phóng được từ Thanh Hóa vào đến đèo Hải Vân. Quân Minh bị cô lập và bị nghĩa quân vây hãm

3. Tiến quân ra Bắc, mở rộng phạm vi hoạt động (cuối năm 1426)

   - Tháng 9 - 1426, Lê Lợi và bộ chỉ huy quyết định mở cuộc tiến quân ra Bắc. Nghĩa quân chia làm ba đạo
   - Nhiệm vụ của ba đạo là tiến sâu vào vùng chiếm đóng của địch, cùng với nhân dân nổi dậy bao vây đồn địch, giải phóng đất đai, thành lập chính quyền mới, chặn đường tiếp viện của quân Minh từ Trung Quốc sang
   - Nghĩa quân chiến thắng nhiều trận lớn, quân Minh lâm vào thế phòng ngự, rút vào thành Đông Quan cố thủ. 

III. Khởi nghĩa Lam Sơn toàn thắng (cuối năm 1426 - cuối năm 1427)

1. Trận Tốt Động - Chúc Động (cuối năm 1426)

   - Tháng 10 - 1426, 5 vạn viện binh giặc do Vương Thông chỉ huy kéo vào Đông Quan, nâng số lượng quân Minh lên 10 vạn
   - Sáng 7 - 11 - 1426, Vương Thông cho xuất quân tiến về hướng Cao Bộ
- Nghĩa quân ta đặt phục binh ở Tốt Động và Chúc Động. Khi chúng lọt vào trận địa, nghĩa quân đánh tan tác đội hình của chúng, dồn giặc xuống cánh đồng để tiêu diệt. Kết quả, trên 5 vạn quân giặc tử thương, bắt sống 1 vạn; Vương Thông tháo chạy về Đông Quan, các tướng khác bị giết
   - Sau đó, nghĩa quân Lam Sơn vây hãm Đông Quan, giải phóng nhiều châu huyện

2. Trận Chi Lăng - Xương Giang (tháng 10 - 1427)

   - Đầu tháng 10 - 1427, khoảng 15 vạn viện binh từ Trung Quốc do Liễu Thăng và Mộc Thạnh chỉ huy chia làm hai đạo kéo vào nước ta
   - Bộ chỉ huy nghĩa quân tập trung lực lượng tiêu diệt viện quân giặc, trước hết là đạo quân Liễu Thăng
   - Ngày 8 - 10, Liễu Thăng dẫn quân tiến vào biên giới nước ta, bị nghĩa quân phục kích và giết ở ải Chi Lăng
   - Sau khi Liễu Thăng bị giết, Lương Minh lên thay, tiến xuống Xương Giang. Quân giặc bị phục kích ở Cần Trạm, Phố Cát, 3 vạn tên bị tiêu diệt. Lương Minh bị giết tại trận
   - Địch cố gắng tới Xương Giang co cụm lại, bị quân ta tiêu diệt 5 vạn tên
   - Mộc Thạnh thấy chiến lợi phẩm do tướng do Lê Lợi cử đến nên vô cùng hoảng sợ, rút chạy về Trung Quốc
   - Được tin đó, Vương Thông vội vàng xin hòa và chấp nhận mở hội thề Đông Quan.

3. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử

   - Đất nước được giải phóng hoàn toàn, Nguyễn Trãi viết bài Bình Ngô đại cáo
   - Cuộc khởi nghĩa thắng lợi là do nhân dân ta có lòng yêu nước nồng nàn, ý chí bất khuất quyết tâm giành độc lập, đoàn kết chiến đấu
   - Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn kết thắng lợi đã kết thúc 20 năm đô hộ tàn bạo của phong kiến nhà Minh, mở ra một thời kì phát triển mới của xã hội, đất nước, dân tộc Việt Nam - thời Lê sơ.