Bài 5: Các nước châu Phi và Mĩ Latinh - Lịch sử lớp 12

I. Các nước châu Phi

   Châu Phi là châu lục lớn thứ ba thế giới,gồm 54 nước với diện tích khoảng 30,3 triệu km2, dân số 800 triệu người.

1. Vài nét về cuộc đấu tranh giành độc lập

   - Phong trào đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân ở châu Phi đặc biệt phát triển từ những năm 50 của thế kỉ XX,trước hết là khu vực Bắc Phi, sau lan ra các khu vực khác
   - Lịch sử ghi nhận năm 1960 là Năm châu Phi với 17 nước được trao trả độc lập. Năm 1975, với thắng lợi của nhân dân Môdămbích và Ănggôla trong cuộc đấu tranh chống thực dân Bồ Đào Nha, chủ nghĩa thực dân cũ ở chau Phi cùng hệ thống thuộc địa của nó cơ bản bị tan rã.
   - Sau 1975, nhân dân các thuộc địa còn lại ở châu Phi hoàn thành cuộc đấu tranh đánh đổ nền thống trị thực dân cũ, giành độc lập dân tộc và quyền sống của con người.
   - Tại Nam Phi, trước áp lực đấu tranh của người da màu, bản Hiến pháp tháng 11 - 1993 đã chính thức xóa bỏ chế độ phân biệt chủng tộc. Với cuộc bầu cử dâ chủ giữa các chủng tộc ở Nam Phi (4 - 1994), Nen xơn Man đêla trở thành Tổng thống người da đen đầu tiên cua Nam Phi.

2.Tình hình phát triển kinh tế - xã hội

   - Nhiều nước châu Phi vẫn còn trong tình trạng lạc hậu, không ổn định và khó khăn. Điều đó đã và đang là thách thức lớn với châu Phi
   - Tổ chức thống nhất châu Phi (OAU) thành lập tháng 5 - 1963, đến năm 2002 đổi thành Liên minh châu Phi (AU) triển khai nhiều chương trình phát triển của châu lục

II. Các nước Mĩ Latinh

   Khu vực Mĩ Latinh gồm 33 nước, diện tích trên 20,5 triệu km2, dân số 517 triệu người

1. Vài nét về quá trình giành và bảo vệ độc lập

   - Nhiều nước ở Mĩ Latinh sớm giành được độc lập từ tay thực dân Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha từ đâu thế kỉ XIX, nhưng sau đó lại lệ thuộc vào Mĩ. Sau Chiến tranh thế giới thú hai, với ưu thế về kinh tế và quân sự,Mĩ tìm cách biến khu vực Mĩ Latinh thành "sân sau" của mình và xây dựng chế độ độc tài thân Mĩ. Cuộc đấu tranh chế độ này phát triển, tiêu biểu là thắng lợi của cách mạng Cuba dưới sự lãnh đạo của Phiđen Cátxtơrô 
   - Nhằm ngăn chặn ảnh hưởng của cách mạng Cuba, tháng 8 - 1961, Mĩ đề xướng việc tổ chức Liên minh vì tiến bộ để lôi kéo các nước Mĩ Latinh. Nhưng từ thập kỉ 60 - 70, phong trào đấu tranh chống Mĩ và chế độ độc tài thân Mĩ giành độc lập ở khu vực ngày càng phát triển, giành nhiều thắng lợi.
   - Chính quyền độc tài ở nhiều nước Mĩ Latinh đã bị lật đổ, các chính phủ dân tộc dân chủ được thiết lập.

2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội

   - Sau khi hồi phục độc lập, giành được chủ quyền, các nước Mĩ Latinh bước vào thời kì xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội. Một số nước đã trở thành nước công nghiệp mới (NIC) như Braxin, Áchentina, Mêhicô
   - Năm 1961, Chính phủ Cuba tuyên bố bắt đầu tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Cuba từ một nền nông nghiệp độc canh và nền công nghiệp đơn nhất đã xây dựng một nền công nghiệp với cơ cấu ngành hợp lí với sản phẩm đa dạng. Cuba đạt được nhiêu thành tựu cao trong lĩnh vực văn hóa, giáo dục, y tế,thể thao...
   - Đến thấp kỉ 80, các nước Mĩ Latinh gặp nhiều khó khăn: sự suy thoái nặng nề về kinh tế, lạm phát tăng nhanh, khủng hoảng trầm trọng, nợ nước ngoài chồng chất, dẫn đến nhiều biến động về chính trị.
   - Bước sang thập kỉ 90, nền kinh tế Mĩ Latinh có chuyển biến tích cực hơn. Tuy nhiên, tình hình kinh tế nhiều nước còn gặp không ít khó khăn, mâu thuẫn xã hội là vấn đề nổi cộm, tham nhũng trở thành quốc nạn đã hạn chế sự phát triển kinh tế.