Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918) - Lịch sử lớp 11

1. Nguyên nhân của chiến tranh

- Vào cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX, sự phát triển không đều giữa các nước tư bản về kinh tế chính trị đã làm thay đổi sâu sắc so sánh lực lượng giữa các nước đế quốc.
- Mâu thuẫn giữa các nước đế quốc về vấn đề thuộc địa đã dẫn đến các cuộc chiến tranh đế quốc đầu tiên:
+ Mĩ – Tây Ban Nha năm 1898
+ Anh – Bô ơ năm 1899 - 1902
+ Nga – Nhật năm 1904 – 1905
- Để chuẩn bị cho một cuộc chiến tranh lớn nhằm tranh giành thị trường thuộc địa, các nước đế quốc đã thành lập hai khối quân sự đối lập nhau:
+ Khối Liên minh gồm Đức – Áo – Hung vào năm 1882.
+ Khối Hiệp ước gồm Anh – Pháp – Nga vào năm 1907
-> Cả hai khối đều ra sức chạy đua vũ trang nhằm tranh giành nhau làm bá chủ thế giới.
- Ngày 28/6/1914, thái tử Áo – Hung bị một phần tử người Xéc-bi ám sát. Sự kiện này châm ngòi cho cuộc chiến tranh.

2. Diễn biến chiến tranh

a. Giai đoạn thứ nhất (1914 – 1916)

- Từ 01/8/1914 đến 03/8/1914: Đức tuyên chiến với Nga, Pháp.
- Ngày 04/8/1914: Anh tuyên chiến với Đức. Chiến tranh bùng nổ.
-> Ở giai đoạn này Đức tập trung lực lượng chủ yếu về phía Tây nhằm nhanh chóng thôn tính nước Pháp, nhưng do Nga tấn công Đức ở Phía Đông nên buộc Đức phải điều lực lượng về để đối phó, nhờ vậy Pháp được cứu nguy. 
- Năm 1916: chiến tranh chuyển sang thế cầm cự đối với cả hai phe.

b. Giai đoạn hai (1917 – 1918)

- Tháng 2/1917: cách mạng tháng Hai ở Nga diễn ra, phong trào cách mạng thế giới bùng nổ và dâng cao buộc Mĩ phải tham chiến và đứng về phe Hiệp ước (tháng 4/1917)
- Phe Liên minh liên tiếp bị thua trận.
- 11/1917, Cách mạng tháng Mười Nga thàng công, Nga rút khỏi chiến tranh.
- Từ cuối năm 1918: Phe Hiệp ước liên tiếp mở các cuộc tấn công làm cho đồng minh của Đức lần lượt đầu hàng
- Ngày 11/11/1918: Đức đầu hàng vô điều kiện. Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc với thất bại hoàn toàn thuộc về phe Liên minh.

3. Kết cục của chiến tranh

- Chiến tranh thế giới thứ nhất gây nên những tổn thất to lớn về người và của: 10 triệu người chết, hơn 20 triệu người bị thương, nhiều thành phố, làng mạc, nhà cửa, nhiều công trình văn hóa bị phá hủy trong chiến tranh… chi phí cho chiến tranh lên tới 85 tỉ đôla.
- Chiến tranh chỉ đem lại lợi ích cho các nước đế quốc thắng trận, nhất là Mĩ, bản đồ thế giới bị chia lại, Đức mất hết toàn bộ thuộc địa, Anh, Pháp, Mĩ được thêm nhiều thuộc địa.
- Tuy nhiên vào giai đoạn cuối của chiến tranh, phong trào cách mạng thế giới phát triển mạnh, đặc biệt là sự bùng nổ và giành thắng lợi của cuộc cách mạng tháng Mười Nga năm 1917.
- Tính chất: chiến tranh thế giới thứ nhất là cuộc chiến tranh đế quốc phi nghĩa