Bài 11: Axit photphoric và muối photphat - Hóa Học 11

A. Axit photphoric

I. Cấu tạo phân tử

     H₃PO₄ có công thức cấu tạo: 

     Số oxi hóa cao nhất của P là +5

II. Tính chất vật lý

     - Tinh thể trong suốt, nóng chảy ở 42,5^oC, rất háo nước, tan trong nước theo bất kỳ tỷ lệ nào.

     - Thường dùng dung dịch đặc, sánh, không màu, nồng độ 85%

III. Tính chất hóa học

     - Là axit ba nấc có độ mạnh trung bình, có tất cả tính chất chung của axit.

     - Khi tác dụng với kiềm, tùy lượng chất sử dụng có thể tạo ra muối axit hoặc muối trung hòa hoặc hỗn hợp các muối.

     - Axit photphoric không có tính oxi hóa

IV. Điều chế

    1. Trong phòng thí nghiệm

     Dùng axit nitric đặc oxi hóa photpho:

     $P + 5HNO_3 \overset{{t^o}}\rightarrow H_3PO_4 + 5NO_2 + H_2O$

    2. Trong công nghiệp

     - Axit sunfuric đặc tác dụng với quặng photphorit hoặc apatit

    $Ca_3(PO_4)_2 + 3H_2SO_4 (đặc) \overset{{t^o}}\rightarrow 2H_3PO_4 + 3CaSO_4\downarrow$

     - Hoặc đốt photpho thu P₂O₅ rồi cho tác dụng với nước

     $4P + 5O_2 \overset{{t^o}}\rightarrow 2P_2O_5$

    $P_2O_5 + 3H_2O \rightarrow 2H_3PO_4$

V. Ứng dụng

     Điều chế muối photphat, sản xuất phân lân, hợp chất hữu cơ photpho...

     Công nghệ dược phẩm

B. Muối photphat

     Là muối của axit photphoric, có 3 loại:

     - Muối đihidrophotphat

     - Muối hidrophotphat

     - Muối trung hòa

I. Tính tan

     - Các muối trung hòa và muối axit của Na, K, NH₄ đều tan trong nước

     - Các kim loại khác chỉ có muối đihidrophotphat là tan, ngoài ra đều ít hoặc không tan trong nước

II. Nhận biết ion photphat

     Thuốc thử nhận biết PO^3-₄ trong dung dịch muối photphat là bạc nitrat.