Bài 31: Vai trò và đặc điểm của công nghiệp. Các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển và phân bố công nghiệp - Địa lí lớp 10

I. Vai trò và đặc điểm của công nghiệp

1. Vai trò

- Sản xuất ra một khối lượng của cải vật chất rất lớn.

- Thúc đẩy sự phát triển của nhiều ngành kinh tế khác.

- Tạo điều kiện khai thác có hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên.

- Sản xuất ra nhiều sản phẩm mới mà không ngành sản xuất vật chất nào sánh được.

2. Đặc điểm

Khái niệm: Công nghiệp là một tập hợp các hoạt động sản xuất với những đặc điểm nhất định thông qua các quá trình công nghệ để tạo ra sản phẩm.

a. Sản xuất công nghiệp bao gồm hai giai đoạn

- Giai đoạn 1: Tác động vào đối tượng lao động nguyên liệu.

- Giai đoạn 2: Chế biến nguyên liệu tư liệu sản xuất và vật phẩm tiêu dùng.

b. Sản xuất công nghiệp có tính chất tập trung cao độ

- Không đòi hỏi không gian lãnh thổ rộng lớn.

- Đòi hỏi nhiều kĩ thuật và lao động trên một diện tích nhất định để tạo ra khối lượng sản phẩm.

c. Sản xuất công nghiệp bao gồm nhiều ngành phức tạp, được phân công tỉ mỉ và có sự phối hợp giữa nhiều ngành để tạo ra sản phẩm cuối cùng

- Đặc điểm: 

+ Công nghiệp là tập hợp hệ thống nhiều ngành.

+ Các ngành kết hợp chặt chẽ trong quá trình sản xuất.

+ Trong từng ngành quy trình sản xuất hết sức chặt chẽ và chi tiết.

- Phân loại:

+ Dựa trên sản xuất công nghiệp: Công nghiệp khai thác và công nghiệp chế biến.

+ Dựa trên công dụng kinh tế sản phẩm: Công nghiệp nặng và công nghiệp nhẹ.

II. Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố công nghiệp

- Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố công nghiệp

- Ví dụ:

+ Tự nhiên, kinh tế, chính trị: gần biển, sông, đầu mối giao thông vận tải, đô thị,... lựa chọn các nhà máy, khu công nghiệp, khu chế xuất, cơ cấu ngành công nghiệp.

+ Khí hậu, nước: Phân bố, phát triển công nghiệp: luyện kim màu, dệt, nhuộm, thực phẩm,...

+ Tiến bộ khoa học kĩ thuật: thay đổi quy luật phân bố xí nghiệp, việc khai thác và sử dụng tài nguyên.

+ Đường lối, chính sách: ảnh hưởng quá trình công nghiệp hóa phân bố công nghiệp hợp lí, thúc đẩy công nghiệp phát triển.